'Bir ekip
ormanı geçecekse, yönetici 'Beni takip edin, ormanı geçeceğiz' der. Lider ise
ormanın kenarında ekibini durdurur, 'Arkadaşlar bekleyin' der. Ağaca çıkar, geriye
bakar, nereden geldik, ileriye bakar, nereye gidiyoruz. En önde kılıç sallar. Kimi
zaman ortadadır, kimi zaman geridedir. Lider
denen adam aynı zamanda çok etkin bir konuşmacıdır. '
Hemen her
gün dünyanın bir yerinde birileri ya liderlik üzerine konuşuyor ya , ya liderlik
üzerine yazıyor, ya yeni bir kitap piyasaya çıkarıyor, ya da yeni bir makale
yayınlanıyor.
Liderlik
üzerine bilinmesi gereken hemen her şeyi öğrenmiş olduğumuzu söyleyebilir miyiz?
Liderliğin
diğer yönetim becerilerinden çok farklı bir yanı yoktur. Hangi iş olursa olsun, o konu bilginiz arttıkça kendinize güveniniz
artar. Liderlikte böyledir. Bazı kişiler doğuştan lidermiş gibi görünürler.
Bunlar işlerine tam anlamıyla hakim olan, kendilerine seçtikleri amaçlardan güç alan
insanlardır. Karizma doğuştan var olan bir
nitelik değildir. Karizma kesin şekilde belirlenmiş hedeflere varmak için güçlü bir
istek, kararlılık ve gruplarla iletişim kurma ustalığıdır.
Liderliğin
gerekli bir unsuru olan güçlü isteğin çok aşırı bir şekilde ortaya vurulması
gerekmez. Sanayi büyüklerinden çoğu çevresindekilere heyecan veren sakin bir
güvenlik ve kararlık havası yaratırlar. Kararlılık eksikliğini çekingen bir
yaradılış ile karıştırmamak gerekir. Bütün iyi liderler kararlıdırlar ama
içlerinde çok çekingen olanları da vardır. Evimizdeki ve okullarımızdaki
koşullandırma , kendimizi liderler ya da astlar olarak görmemize neden olur. Liderliği
anladığınız zaman bu zararlı koşullandırmanın üstesinden gelebilirsiniz.
başarılı bir yönetim gösterirken kimi de batmak üzere olan şirketleri kurtarmakta
uzmandır. Ancak gerçek liderler, kendilerinin değişen duruma uyarlamasını bilirler.
Lider lider
yapan temel unsur , liderin geleceğe ilişkin bir vizyonu ya da toplumu ileri götürecek
bir ürünü olmasıdır. Vizyon ya da ürün ise , girdisi enformasyon olan özelleşmiş
bilgilerdir. Öyleyse liderliğin formülü , erişilebilen enformasyonu beynimizde
işleyerek toplum için geçerliliği olan
bir vizyon yada ürün geliştirmektir. Bu açıdan bakarsak , formülü uygulayan herkes
teorik olarak lider olabilir. Yani sınıfta ki herhangi bir öğrenci ayağa kalkıp
lider olabilir ya da olamasa da potansiyeli olduğu düşünülebilir. Bugün
izleyicilerin ; liderler, öğretim üyeleri , konuşmacılar , siyasetçiler ya da
yazarlar hakkındaki yaygın sorgulamalardan biri şudur: " Bu adam / kadın benim
bildiğimden fazla ne biliyor?". Eğer lider olarak
görünen kişi, gerçekten izleyici kitleden konu olan bilgi alanı açısından
üstünse , izleyici kitle , lideri lider yapan gücü temsil ediyor yoksa etmiyor.
"Lider
asıl maharetini beraber çalıştığı insanların potansiyelini açığa çıkarmakla
göstermeli."
Kolaylıkla
söylenebilir ki insan , bir kuruluşun en değerli varlığıdır. Ama insanlar açığa
çıkarılması için lider açısından bir fırsat olarak görülmelidir. Bir bakıma
insani etkileşim liderin günlük işleri arasındadır.
Lider, güçlü ahlak ilkelerine dayanarak, çalışanlara partnerlik eder.
Yetkiyi paylaşır ve çalışanların öne
çıkmasında onları motive eder. İnsanların, derin bir yetkinlik ve başarı
dürtüsüne sahip oldukları gerçeğini kabul eder. Bu geniş perspektif, derin bir
işletme mantığından kaynaklanır. Bir işletme, insanın güdülerle ortaya çıkacak
potansiyelini, onun katma değeri olarak görmelidir.
Liderlerin
insanların farklı değerler hiyerarşisinden ve farklı anlayışlardan geldiğini
gözden uzak tutmamaları gerekir. Bunun için insanları motive edecek bir örgüt
kültürü, insanların işyerine taşıdıkları farklılıkların ortak paydasından
oluşmalıdır. Klasik dönemlerin varsayımı, paranın insanı motive eden tek öğe
olduğu yolundadır. Bu anlayış bir yere kadar doğrudur. İnsanı asıl motive eden
sadece para değildir. İnsanlara paranın ötesinde bir amaç ve misyon verdiğiniz zaman
onu benimseyecek, onunla heyecanlanacak ve içindeki enerjiyi açığa çıkaracaktır.
İnsanların hayal güçlerini, yenilikçi özelliklerini, coşkularını ve ileriye
ilişkin derin bilgilerini kuruluşun yararına gerçekleştirmek için lider kendini
belirli hak ve yetkilere sahip bir olarak değil, bir katalizör olarak görmelidir.
Lider, çalışanların, vizyonu kendilerinin elde etmelerini sağlamalı ve onları ortak
bir ivmenin parçaları haline getirmelidir.
Drucker 'e
göre liderin, astlarında varolan potansiyeli açığa çıkarma gibi temel bir görevi
vardır. Ona göre lider " Astların performansından sorumlu olan" adamdır.
Lider bunu otoriter tutumlarla geçekleştiremez. Gönülsüzce kurallara uyma ise
endüstri çağına ait bir anı sadece . Söz konusu olan katılmalı yönetim yoluyla,
bireyin yönetimin bütün süreçlerinde karara katılarak bağlılığın
sağlanmasıdır. Bu bir " Kolektif bilgelik" arayışıdır. Bu sayede lider
insan ruhunun özgür kılınmasıyla performans arasında doğrudan bir ilişkinin
bulunduğuna inanacaktır. İnsanların sahip olduklarının farkında bile olmadıkları, doğuştan
getirdikleri beceri ve yetenekleri açığa çıkarıp şirket yararına kullanmanın,
liderlik becerisiyle doğrudan bir ilişkisi vardır. Bunun için lider insanların iş
ortamında da insan olmasına izin vermelidir. Aksine, liderin yönetim sürecinde
yapacağı en büyük hata, insanı işin bir uzantısı olarak görmek olacaktır.
Bir çok
insanın yaşamlarını bir merdiveni tırmanmakla geçirdiklerini; ama bu çabalarının
sonucunda yanlış duvarın üstüne çıktıklarını görmekteyiz. Zarar eden, yitiren
kuruluşlar, fazlaca yönetilen ama yeterince liderlik edilmeyen kuruluşlardır. Bu kuruluşların yöneticileri yanlış işleri
çok iyi, çok etkin başaran insanlardır. Duvarın tepesine çıkmayı
başarmışlardır, ama yanlış duvarın....
Her lider
iyi birer yönetici; ama her yönetici lider olmak zorunda değildir. Lider kim, yönetici
kim? Bugün yaşanan en büyük güçlükler hep bu iki kelimenin birbirine
karıştırılmasından kaynaklanır. Çoğu lider olmayan yönetici kişiler kendilerini
lider zannedebilirler. Yine asıl gruba liderlik etmesi beklenen kişiler liderlikten çok
uzak, hatta beceriksiz bir yönetici bile olamayabilirler. Her yönetici lider
vasıflarına sahip olmak zorunda değildir. Ama her liderin yönetici vasıflarına sahip
olması şarttır. Liderler seslendikleri topluluğa şevk ve enerji aşılarlar. Her
liderin bir vizyonu değil, tutkuya bağlı olduğu idealleri vardır. Bu ideal doğru ya
da yanlış da olsa onu kimse fikrinden caydıramaz. Liderin tutkuyla savunduğu fikrin
çok yanlış olduğunu ve muhteşem etkileme kabiliyetiyle yüzlerce insanın liderin
arkasında bu fikre inandığını bir düşünün, bu durumda lider kendisiyle birlikte büyük bir topluluğunda sonunu hazırlıyor
olabilir. Bu nedenle yöneticilerin vizyonları mutlaka olmalıdır; ama liderler gibi
değişmez tutkuyla bağlı oldukları idealleri olmamalıdır. Çünkü dünyanın
değişen yapısında bugün doğru olan bir fikir yarın yanlış olabilir.
Yöneticilerin
liderler gibi tutkuyla bağlı oldukları idealleri olmamalı. Ama günümüzde herkes
bugün lider yöneticilere gereksinim olduğundan bahsediyor. Evet gerçekten bugün lider
yöneticilere gereksinim vardır. Çünkü artık şirketler, sadece belli bir kültürün
insanlarının çalıştığı taştan örülmüş yapılar değildir.
kaynak: 5mworld online dergi kaynakları
|